అపాత్రదానం

మగధరాజ్యం ఉచ్చస్థితిలో వున్న కాలంలో బోధిసత్వుడు ఒకప్పుడు ఆ రాజు వద్ద కోశాధి కారిగా వుండేవాడు. ఆ…ునకు ఎనభైకోట్ల వరహాల సొంత ఆస్తివుండేది. కాశీరాజ్యంలో శ్రీవత్స అనే మరొక ధన వంతుడుండేవాడు. ఆ…ునా ఎనభైకోట్ల వర హాలకు పైబడిన ఆస్తిపరుడు. కోటీశ్వరులైన బోధిసత్వుడూ, శ్రీవత్సా ప్రాణమిత్రులు.

కాలం కలిసిరాక, వ్యాపారంలో విపరీతంగా నష్టపోవడంతో శ్రీవత్స పేదవాడై పో…ూడు. ఆ పరిస్థితుల్లో అతడికి తన మిత్రుడైన బోధి సత్వుడు గుర్తుకు వచ్చాడు. శ్రీవత్స తన భార్యతో కాలినడకన బ…ులు దేరి మగధ రాజ్యం చేరి, బోధిసత్వుణ్ణి చూడ బో…ూడు. బోధిసత్వుడు ఆ…ునకు ఎదురు వెళ్ళి ఎంతో ఆప్యాయంగా కుశల ప్రశ్నలు అడి గాడు.

శ్రీవత్స పెద్దగా నిట్టూరుస్తూ, ‘‘బోధి సత్వా! నా దశ మారి పోయింది. బికారినై పో…ూను. ఇటువంటి స్థితిలో నాకు సహా…ు పడగలవాడివి నీవు ఒక్కడివే అని నమ్మి, ఇలా వచ్చాను,'' అన్నాడు. ‘‘శ్రీవత్సా, విచారించకు. కష్టసమ…ుంలో రావలసిన చోటుకే వచ్చావు,'' అని బోధి సత్వుడు తన దగ్గిర వున్న ధనంలో సగం- నలభైకోట్ల వరహాలు మిత్రుడికివ్వడమే కాక, దానితో పాటు తన పరివారంలోని సగం మందిని అతడి పరం చేశాడు.

కొంతకాలం గడిచింది. రాజ్యంలో చెలరేగిన అరాజకం, అల్లరుల కారణంగా బోధిసత్వుడు ఉద్యోగంతోపాటు ధనాన్ని కూడా పోగొట్టుకుని, దారిద్య్రబాధకు గుర…్యూడు. ఆ…ునకు ఈ స్థితిలో తనకు సా…ుపడగల వాడు మిత్రు డైన శ్రీవత్స తప్ప మరెవరూ లేరన్న నమ్మకం కలిగింది. వెంటనే బోధిసత్వుడు భార్యతో సంగతి చెప్పి, ఆమెతో సహా కాశీరాజ్యానికి బ…ులుదేరాడు. ఆ…ున నగర సరిహద్దులు చేరుతూనే భార్యను ఒక చెట్టు నీడలో విశ్రాంతి తీసు కుంటూ వుండమని చెప్పి, ‘‘నువ్వేమీ ఆదుర్దా పడకు.

ప్రాణమిత్రుడైన శ్రీవత్సకు సంగతి చెప్పి, నీ కోసం బండినీ, పరిచారకులనూ పంపుతాను,'' అని నగరంలోకి వెళ్ళాడు. బోధిసత్వుడు, శ్రీవత్స వుండే భవన ద్వారం కాపలావాడితో తాను ఎవరైనదీ చెప్పి, ఆ సంగతి …ుజమానికి చెప్పమన్నాడు. కాపలావాడు లోపలికి పోయి తిరిగి వచ్చి, బోధిసత్వుణ్ణి తన …ుజమాని రమ్మనమని చెప్పినట్టు తెలి…ుపరిచాడు. శ్రీవత్స, బోధి సత్వుణ్ణి ఎగాదిగా చూసి, ‘‘ఏం పని మీద వచ్చావు?'' అని అడిగాడు.

‘‘మీ దర్శనం కోసం...'' అంటూ బోధి సత్వుడు తలదించుకున్నాడు. ‘‘బస ఎక్కడ చేశావు?'' అన్నాడు శ్రీవత్స. ‘‘ఇంకా బస కుదుర్చుకోలేదు. నా భార్యను పొలిమేర దగ్గిర వదిలి, ఇలా వచ్చాను,'' అన్నాడు బోధిసత్వుడు. ‘‘నా ఇంట బస దొరకదు! చారెడు గింజలు ఇస్తాం, పట్టుకుపోయి గంజి కాచుకు తాగు,'' అన్నాడు శ్రీవత్స కఠినంగా. ఆ మరుక్షణం ఒక సేవకుడు దోసెడు గింజలు తెచ్చి బోధిసత్వుడి ఒడిలో పోశాడు. బోధిసత్వుడు తన భార్య వున్న చోటుకు వెళ్ళాడు.

‘‘మీప్రాణ స్నేహితుడు ఏమి చ్చాడు?'' అని భార్య అడిగింది. ‘‘మిత్రుడు శ్రీవత్స చారెడు గింజలతో మన పీడ వదుల్చుకున్నాడు,'' అన్నాడు బోధిసత్వుడు నిర్వికారంగా. ‘‘అవెందుకు పుచ్చుకున్నారండీ? మనం అతడికిచ్చిన నలభైకోట్ల వరహాలకు ఇది ప్రతిఫలమా? ఇలాంటి కృతఘు్నడి ముఖం చూడటమే, పాపం!''

అన్నది భార్య కోపంగా. కళ్ళ నీళ్ళు పెట్టుకున్న భార్యను ఓదా ర్చుతూ బోధిసత్వుడు, ‘‘ఏది ఏమైనప్పటికీ, ఒకసారి మిత్రులైన వారిమధ్య విరోధభావం ఏర్పడకూడదు. అందుకోసమే, ఈ గింజలు పుచ్చుకున్నాను,'' అన్నాడు.

భార్యా, భర్తలు ఇలా మాట్లాడుకుంటూ వుండగానే సేవకుడొకడు ఆ దారినే వచ్చాడు. వాడు లోగడ బోధిసత్వుడు శ్రీవత్సకు పంచి ఇచ్చిన పరివారంలోనివాడు. వాడు తన పూర్వపు …ుజమానిని గుర్తించి, కాళ్ళ పైబడి, ‘‘అ…్యూ, ఇలా వచ్చారేం?'' అని అడిగాడు. బోధిసత్వుడు వాడికి జరిగినదంతా చెప్పాడు. సేవకుడు బోధిసత్వుణ్ణీ, ఆ…ున భార్యనూ తన ఇంటికి తీసుకుపోయి, భోజనం పెట్టి, ఉండేందుకు ఒక గది ఇచ్చాడు.

వాడు ఆ తరవాత ఈ సంగతి తనతోడి సేవకు లందరికీ చెప్పాడు. క్రమంగా కోటీశ్వరుడైన శ్రీవత్స మిత్ర ద్రోహం సంగతి కాశీరాజుకు తెలిసింది. ఆ…ున బోధిసత్వుణ్ణి పిలిపించి, ‘‘నీవు శ్రీవ త్సకు నలభైకోట్ల వరహాలు ఇచ్చిన సంగతి నిజమేనా?'' అని అడిగాడు. బోధిసత్వుడు రాజుకు అంతా వివరిం చాడు. రాజు శ్రీవత్సకు కబురు చేసి, అతడికి బోధిసత్వుణ్ణి చూపుతూ, ‘‘ఈ…ున నుంచి నువ్వు లోగడ ధన సహా…ుం పొందిన మాట నిజమేనా?'' అని ప్రశ్నించాడు.

‘‘నిజమే, మహారాజా!'' అన్నాడు శ్రీవత్స బిక్కచచ్చిపోతూ. ‘‘అయితే, ఆ సహా…ూనికి బదులు నీ మిత్రుడికి ఎలాంటి ఆదరణ చూపావు?'' అన్నాడు రాజు. శ్రీవత్స సిగ్గుతో, అవమానంతో తల వంచుకున్నాడు. రాజు, తన మంత్రులతో సంప్రతించి, శ్రీవత్స ఆస్తి అంతా బోధిసత్వుడి పరం చేస్తున్నట్టు తీర్పు ఇచ్చాడు.

బోధిసత్వుడు రాజుతో, ‘‘మహారాజా, ఇతరుల సొత్తు నాకు పూచికపుల్ల కూడా వద్దు. నేను ఇచ్చినది నాకు తిరిగి ఇస్తే, అంతే చాలు!'' అన్నాడు. రాజు ఆ ప్రకారమే బోధిసత్వుడికి నలభై కోట్ల వరహాలు శ్రీవత్స చేత ఇప్పించి, బోధి సత్వుడితో, ‘‘అపాత్ర దానం కూడనిపని!'' అన్నాడు. ఈ విధంగా బోధిసత్వుడు తిరిగి ఐశ్వర్య వంతుడై, దానధర్మాలు చేస్తూ చాలాకాలం సుఖంగా జీవించాడు.